A R T I K E L E N

99 Het pausdom met twee pausen in het Vaticaan
André Truyman
Jorge Bergoglio werd reeds bij zijn aantreden als paus Franciscus geprezen om zijn eenvoud, nederigheid en openheid. Alles wijst erop dat hij schoon schip maakt met de apodictische starheid van zijn voorgangers Karol Wojtyla en Joseph Ratzinger. Voor het eerst in 600 jaar verdwijnen er taboes en waait er een nieuwe wind. Maar ondertussen beschuldigen vier kardinalen Franciscus van ketterij. Franciscus’ privésecretaris, aartsbisschop Georg Gänswein, ontvouwde vervolgens een theorie die inhoudt dat sinds de abdicatie van Joseph Ratzinger het pausambt tweevoudig is: één paus bidt in het verborgene, en één paus is actief. Die biddende paus heeft eind 2016 het boek Letzte Gespräche uitgegeven waarin hij zijn – toch niet helemaal gelukte – pontificaat verdedigt.
115 Kanttekeningen bij het nieuwe “Onze Vader”
Ralph Bisschops
Het ‘Onze Vader’ dient gesitueerd te worden tegen de achtergrond van het joodse gebed en de hellenistische geloofswereld ten tijde van Jezus. De amenderingen van het ‘Onze Vader’ door de Nederlandse en Belgische bisschoppenconferentie gaan daarentegen uit van discutabele theologische stellingen en fout geïnterpreteerde passages uit het Oude Testament. Het is jammer dat het gebedsritme van de gelovigen gestoord wordt omwille van overwegingen die allerminst dwingend zijn.
125 ‘Near to Nothingness’. De Rothko-kapel in Houston
Jos Pouls
In 1971 werd in de Amerikaanse stad Houston de Rothko-kapel ingewijd, een achthoekige ruimte gevuld met veertien abstracte doeken van de Amerikaans-Joodse kunstenaar Mark Rothko. De opdrachtgevers wilden een ruimte waarin kunst, architectuur en ‘het Hogere’ zouden versmelten. De grote, tintelende doeken van Rothko roepen op tot meditatie en intense bezinning. In een recente biografie over de kunstenaar legt Annie Cohen-Solal de nadruk op de relatie tussen de abstracte doeken en Rothko’s joodse achtergrond. Zij ziet de kapel als een primair joodse ruimte.
135 ‘Oorlog zonder het schieten’. Dynamo Moskou in Groot-Brittannië
Herman Simissen
Al werd in de Olympische beweging vaak naar voren gebracht dat sport en politiek van elkaar gescheiden dienen te blijven, sport had en heeft wel degelijk politieke betekenis. Sterker, sport wordt niet zelden ingezet als politiek middel. Dat is niet iets van de laatste tijd. Een wat ouder voorbeeld is de tournee die Dynamo Moskou in het najaar van 1945 maakte door Groot-Brittannië. Een bezoek dat in het teken van wederzijds wantrouwen stond…
147 Honderd jaar na de Russische Revolutie. Reisindrukken uit het voormalige Oostblok
Stijn Geudens
Honderd jaar geleden kreeg Rusland als eerste land in de geschiedenis een communistisch bewind. Na 1945 volgden ook Centraal- en Oost-Europa. De omwentelingen van 1989-1991 maakten hieraan een einde. In deze bijdrage komen zeven gedenkplaatsen uit even zoveel landen van het voormalige Oostblok ter sprake. Elk van die monumenten illustreert op eigen wijze de fysieke maar ook mentale gelaagdheid die de Tijd er heeft achtergelaten.

F O R U M

161 In de schaduw van More. Over Blokken van Bordewijk
Toon Van Houdt

P O D I U M

166 Russische avant-garde(s). Een gebruiksaanwijzing in zeven stappen
Stijn Geudens
173 Shadow World. De poëtische strijddocumentaire van Johan Grimonprez
Ivo De Kock

B O E K E N

Matthijs Lamberigts, Mark De Caluwe en Anton Milh (red.), Predikbroeders in woord en daad. Dominicanen in Vlaanderen in de twintigste eeuw * Rik Pinxten en Jean Swings (red.), En bewaar het geheim. Intieme blikken van vrijmetselaars * Maarten van Buuren,Spinoza. Vijf wegen naar vrijheid * Dirk Rochtus, Van Reich tot Republik. Denken over Duitsland vroeger en nu * Jan van der Stock (red.), Op zoek naar Utopia * Zacht Lawijd,jrg. 15, nr. 3, september 2016