Peter Jan Margry

‘Jezuïetenstreken’

Mythevorming rond jezuïeten in negentiende-eeuws Nederland

Het anti-jezuïtisme heeft in de negentiende eeuw ook in Nederland enkele krachtige hoogtepunten beleefd. Het uitte zich in uiteenlopende mythen en samenzweringen. Aangezien in die jaren de orde in Nederland maar weinig in de openbaarheid kwam, lijkt dit fenomeen vooral te zijn gevoed door de langdurige gespannen en conflictueuze relatie tussen katholieken en protestanten in Nederland. Protestants Nederland wist zich daarbij de sjablonen van het anti-jezuïtisme, onderdelen van een bredere internationale typologie van mythen en samenzweringstheorieën, effectief toe te eigenen en naar Nederland te transponeren, en deze vervolgens in te zetten in een algemenere strategie van antipapisme en antiroomse gezindheid.

verschenen: Februari 2005, blz. 99

jaargang: 72/02