Streven Tijdschrift

Branko Milanovic*   Het heel goed geschreven en vlot leesbare boek The Rise and Fall of the Neoliberal Order van Gary Gerstle[1] maakt twee dingen duidelijk. Ten eerste, en voortbordurend op het vorige boek van Gerstle dat hij schreef met Steve Fraser[2], legt het de nadruk op de idee van een politieke en economische ‘orde’. Een ‘orde’ is de heersende ideologie in een bepaalde tijd, samengebracht en gepropageerd door de belangrijkste krachten van het politieke establishment. In de vorige eeuw waren er volgens Gerstle in de Verenigde Staten twee van dergelijke ordes: de orde van de New Deal die begon...

Twee boeken over de eerste echtgenote van George Orwell   ‘Het is moeilijker het lijden van een zwijgzaam man te moeten aanzien dan het lijden van een spraakzaam man’, schreef de Canadese dichter Paul Potts (1911-1990) na het overlijden van Eileen Blair-O'Shaughnessy (1905-1945) over haar weduwnaar George Orwell (1903-1950, pseudoniem van Eric Blair).[1] Potts en Orwell waren goed bevriend, en na de onverwachte dood van Eileen bracht Potts vijf dagen door met Orwell opdat laatstgenoemde gezelschap had. Eileen O'Shaughnessy en Eric Blair waren getrouwd in 1936, ruim een jaar nadat zij elkaar hadden leren kennen. Eileen Blair heeft altijd in...

De Franse klassieke tragedie klinkt voor de moderne lezer op elke bladzijde oud. Molière overleeft nog altijd moeiteloos; je merkt pas bij nader toezien, en misschien eerder als je hem aandachtig leest dan in de toneelzaal, dat hij in, over en voor een compleet andere wereld schreef, waar veel elementaire reflexen haaks stonden op wat wij nu evident vinden. In de klassieke tragedie ligt de culturele afstand er voortdurend vingerdik op. Je vindt er geen scène of zelfs geen repliek waarvan je een moment zou geloven dat die gisteren geschreven werd. Het hele repertorium dateert merkbaar – en voortdurend merkbaar...

De verhouding tussen godsdienst en politiek was altijd al, en blijft, een giftige en gevaarlijke verhouding. Een Amerikaanse sleutelspeler in die verhouding is tegenwoordig Kevin Roberts met zijn Heritage Foundation Kevin D. Roberts (*1974) is voorzitter van de Heritage Foundation, een activistische conservatieve politieke denktank, met Washington DC als thuisbasis. Voordat hij deze rol op zich nam, was Roberts bestuursvoorzitter van een andere conservatieve denktank, de Texas Public Policy Foundation, een invloedrijke denktank die zich verzet tegen pogingen klimaatverandering tegen te gaan en miljoenen dollars ontvangt van belanghebbenden bij fossiele brandstoffen. Roberts is de ontwerper van Project 2025, ook wel...

Michael Weyns*   In 1947 publiceerden Max Horkheimer en Theodor W. Adorno een ideeënhistorisch hoogstandje waarvan de inzichten nog steeds met enige argwaan worden bezien. Het werk, dat ze de naam Dialectiek van de Verlichting gaven, besprak vermoedelijk voor het eerst hoe het cultuurhistorisch verschijnsel ‘Verlichting’ niet langer zomaar kon worden vereenzelvigd met ondubbelzinnig ‘voortschrijdend denken’; veeleer bleek ‘Verlichting’ iets diep verwrongen te zijn dat steeds omslaat in haar schemerige schaduwzijde. De onmiddellijke context waarin Dialectiek van de Verlichting moet worden gesitueerd, is die van wanhoop in ballingschap. Met andere leden van de Frankfurter Schule waren Horkheimer en Adorno vanwege...

Branko Milanovic*   The Great Transformation van Karl Polanyi[1] is een van die beroemde boeken waarvan de ideeën zozeer zijn opgenomen in de sociale wetenschappen dat de boeken zelf niet langer worden gelezen. Dit zou, in dit geval zo goed als in veel andere, een vergissing zijn want er staat zoveel meer in dan de kern die we allemaal wel kennen. Laat me, voor degenen die mogelijk nieuw zijn op dit terrein, de voornaamste inzichten van Polanyi samenvatten. De markteconomie, omschreven als een economie die volledig afhangt van de prijs van handelswaren, daarbij de inbegrepen door de markt bepaalde prijs...