In deze reeks korte bijdragen reflecteren redactieleden van Streven Vrijplaats op de spanning tussen het gezond verstand en een ongezonde controledrift, zoals die recent door filosoof Giorgio Agamben ter discussie werd gesteld. Aflevering 5 is van de hand van Nynke van Uffelen.

 

Beste lezers en schrijvers,

Politici weigeren (durven niet?) af te wijken van wetenschappelijk advies. Mark Rutte stelde dat er niet minder gedaan zal worden dan aanbevolen door experts. We volgen, of we doen méér – in elk geval niet minder.

Om Giorgio Agamben gerust te stellen: de mensen om mij heen lijken de huidige quasi-technocratie niet bepaald toe te juichen. Men volgt de maatregelen schoorvoetend, om levens te redden, maar laten we eerlijk zijn: we zijn te eigenwijs (of te ‘nuchter’, in het geval van de Nederlanders) om die staat permanent te adopteren. De meesten van ons zijn geboren in een democratie en die staat van vrijheid is onze benchmark geworden.

Nu, in deze tijden van crisis, is alles anders en moeten we inderdaad ‘de noden van de onmiddellijke omgeving’ prioriteren. En nadenken over ‘what next’, natuurlijk. Of moeten we nog verder turen? Moeten we ons niet alvast voorbereiden op de volgende crisis? Bruno Latour noemde deze situatie een “dress rehearsal” voor de volgende crisis. Zijn we in oorlog met een virus of is de aarde ons aan het bevechten? Wie is wiens vijand? Ecologische problemen zijn talrijk. Wanneer begint die noodtoestand – of is de staat van belegering al begonnen? Zal de regering dan ook maatregelen nemen zoals “voertuigen op koolstof zijn verboden, het gebruik van pesticiden wordt beboet, tarieven op de import van avocado’s stijgen met 200%”?

Wat ik betreur, is dat we wederom vijanden van elkaar zijn. Ik heb altijd gedacht dat, als de hele mensheid in strijd is met een externe vijand, er eindelijk wereldvrede zou komen. Coronationalisme voorzag ik niet. Het virus raakt het ene land harder dan het andere. Sommige Europese landen (onder andere Italië, Spanje, Frankrijk, België) beweren dat de crisis een externe, globale shock is die een gemeenschappelijke oplossing vereist. Andere landen (Nederland, Duitsland, Oostenrijk…) zijn het daar onvoldoende mee eens om het voorstel van de coronabonds aan te nemen.

De wereld is groot, maar het virus dwingt ons tot een nationaal keurslijf. De ecologische crisis zal niet zo gemakkelijk te begrenzen zijn.

Er is een kuil vlak voor onze voeten, maar tegen de afgrond ietsje verder moeten we ons ook bewapenen.

 

Groetjes,

Nynke van Uffelen