DRIFT, Streven, oktober 2019
Stijn Latré *
De superdiverse samenleving. Geen week gaat voorbij of het begrip staat wel ergens in een krant, tijdschrift of op de cover van een pas verschenen boek. In academische middens lardeert dit begrip steevast de openingszinnen van aankondigingen voor conferenties met een menswetenschappelijk onderwerp. Verschillende betekenislagen lopen door elkaar: van empirische vaststelling (‘We leven in een superdiverse samenleving.’) via verklaring (‘Omdat de samenleving superdivers is geworden, is identiteit meer vloeibaar dan vroeger.’) naar rechtvaardiging. Met dat laatste niveau bedoel ik dat academici de term graag opvoeren als rechtvaardiging voor de zinvolheid van hun onderzoek.
Niet alleen de diversiteit onder mensen is complex en een maatschappelijk relevant fenomeen om te bestuderen. Ook de diversiteit aan tweewielers waarop deze mensen zich vandaag voortbewegen, is opmerkelijk. Het laatste decennium werd de Heilige Drievuldigheid van fiets, bromfiets en motorrijder uitgedaagd door min of meer nieuwe, Engelstalige hemelbestormers: steps, hoverboards, segways en de nieuwe koning van het fietspad: de speed pedelec of kortweg speedelec.
Nu ik na enkele jaren onderbreking opnieuw geregeld gebruik maak van de fietsostrade Mechelen-Antwerpen, springen twee evoluties in het oog. Eén: het traject is gevoelig verbeterd rond het station van Berchem, met een fietspad dat zich als een bonenstaak een weg door de hemel baant. Helaas moeten Jaap en Mieke nog te snel weer naar beneden, waardoor de ‘fietsostrade’ om de 100 à 200 meter halt houdt voor koning auto. Antwerpen is Stockholm nog niet, maar het is een begin. Vooral de elektronische boodschappen ter hoogte van het station van Antwerpen-Berchem, genre ‘Hey knapperd 😊’ (sic) en ‘Het is kortebroekenweer vandaag’ zorgen ervoor dat de fietspendelaar met een smiley aan de werkdag begint.
Twee: de speedelecs dus. Voor wie met de koersfiets rijdt, zijn ze een zegen. Waar voorheen de rol van fietszondenbok voor voetgangers en tragere fietsers enkel de koersfietsers te beurt viel (‘Wielerterrorist!’), neemt de gebruiker van de speedelec deze rol met verve over. Rood-witte nummerplaten die meestal met ‘SPA’ beginnen, zoeven aan hallucinante snelheden voorbij. Een beetje getrainde koersfietser kan er dan wel een derny-training uit puren, maar voor de doorsnee fietser op de fietsostrade is het effect zo ongeveer hetzelfde als dat van een sportwagen die op de autosnelweg een tractor voorbijraast. Het hoeft geen betoog dat de recent aangelegde fietsostrade al niet meer aangepast is aan deze evolutie. De eerste dodelijke slachtoffers zijn al gevallen. Fietspaden met 2×2 rijstroken gescheiden door een middenberm? Georganiseerde segregatie in superdivers mensland is geen optie, maar wordt in superdivers fietsland misschien wel een noodzaak.