John Alonzo Dick*

Zou het misschien kunnen voortkomen uit de huidige katholieke synodale beweging? Ik zou graag een katholieke grondwettelijke vergadering zien, met een brede vertegenwoordiging uit leken en gewijde leden, ondersteund door historici, theologen en sociologen.

De taak zou drieledig zijn:

Ten eerste: een grondwet opstellen voor de katholieke kerk, als één van meerdere – heel valide en belangrijke – christelijke tradities. De grondwet zou verhelderen dat de ene, heilige, katholieke en apostolische christelijke gemeenschap breder is dan enkel de katholieke kerk.

Ten tweede: een nieuwe bestuursstructuur scheppen, die alle aspecten van het katholieke kerkelijk beleid omvat, van de bisschop van Rome tot locale bisschoppen en plaatselijke kerken.

Ten derde: duidelijk vaststellen dat de bisschop van Rome, de paus, een man of een vrouw kan zijn, die maar voor een beperkte termijn wordt gekozen door een internationaal lichaam van leken en gewijde vertegenwoordigers. Zij of hij zou de voorzitter zijn van een internationale raad van bestuurders. Veel van de oude Vaticaanse bureaucratie zou kunnen worden ontmanteld.

Onder die nieuwe katholieke grondwet zou een pauselijk kiescollege of een brandende kachel in de Sixtijnse Kapel niet meer nodig zijn. De kieskardinalen zouden kunnen worden teruggetrokken, en hun rode hoeden inleveren. De oude kachel die witte rook uitstootte als er een nieuwe paus was gekozen zou in het pauselijk museum kunnen worden geplaatst, of gerecycled.

We moeten vooruit. Verregaande hervorming van de kerk is nodig. Maar ik zou willen benadrukken dat de hervorming over veel meer gaat dan de noodzakelijke structurele veranderingen in de instelling.

Ware kerkhervorming moet eerst en vooral gaan over hoe mensen hun christendom ervaren en leven. Over hoe men respectvol met anderen leeft, en leeft met zelfrespect.

De historische Jezus heeft geen kerkelijke structuur gevestigd, noch een patroon of plan daarvoor opgesteld. Maar hij heeft wel een noodzakelijk levenspatroon benadrukt, dat we zien in de Bergrede, in Matteüs  5-7. Dit is een boodschap van liefde, mededogen en onbaatzuchtigheid. Jezus moedigde zijn volgelingen aan hun vijanden lief te hebben, anderen te vergeven en te zorgen voor de zwakken en degenen die worden uitgestoten.

Ook de apostel Paulus herinnert christenen eraan, in 1 Korintiërs 13, dat ‘de liefde geduldig is en vol goedheid. De liefde kent geen afgunst, geen ijdel vertoon en geen zelfgenoegzaamheid. Ze is niet grof en niet zelfzuchtig, ze laat zich niet boos maken en rekent het kwaad niet aan, ze verheugt zich niet over het onrecht maar vindt vreugde in de waarheid. Alles verdraagt ze, alles gelooft ze, alles hoopt ze, in alles volhardt ze’.

Een opbouwende en constructieve reformatie bevordert een gezonde godsdienst.

Al jarenlang stimuleer en geef ik prestatiebeoordelingen aan bedienaars van de kerk, aandacht vragend voor tekenen van hun betrokkenheid in gezonde of ongezonde godsdienst. Ook ik werd beoordeeld door collega’s.

Gezonde godsdienst is verankerd in het hedendaagse leven, met al zijn toppen en dalen. Zij betreft de werkelijkheid, geen fantasie.

Ongezonde godsdienst is verankerd in de fantasie en verlangen naar ‘de goede oude tijd’, die, zoals we uit de geschiedenis weten, voor heel wat mensen niet zo goed was.

Ongezonde godsdienst is verankerd in historische onwetendheid, en verouderde en ontkrachte theologische opvattingen. De leerlingen van Jezus, om een voorbeeld te geven, waren mannen EN vrouwen. Vrouwen GINGEN VOOR bij de eucharistieviering in vroege christelijke gemeenschappen. De historische Jezus heeft niemand GEWIJD.

Gezonde godsdienst bouwt bruggen tussen mensen en bevordert samenwerking.

Ongezonde godsdienst verdeelt mensen in klassen met bepaalde kwaliteiten. Zij demoniseert degenen die ‘er niet in passen’, en keurt haat en wreedheid goed door racisme, vrouwenhaat en homofobie.

Ongezonde godsdienst oefent macht uit OVER mensen op vaak laatdunkende en vernederende wijze, door misbruik, overheersing, onderdrukking, en dwang. Zij gebruikt schuld, angst en overdreven strenge regels.

Gezonde godsdienst geeft mensen kracht en bevordert liefde en respect, en mededogen en samenwerking.

 

(vertaling: Herman Simissen)

 

 

Reageren? Mail naar john.dick@kuleuven.be

 

John Alonzo Dick (*1943) bekleedde als derde the Chair for the Study of Religion and Values in American Society aan de KU Leuven. Hij is voormalig academisch decaan van het American College van de KU Leuven en hoogleraar. Hij publiceerde onder meer samen met K. Schelkens en J. Mettepenningen A Aggiornamento? Catholicism from Gregory XVI to Benedict XVI (Brill, Leiden en Boston, 2013). Recent verscheen zijn boek Jean Jadot: Paul’s Man in Washington (Another Voice Publications 2021), een biografie van de Belgische bisschop Jean Jadot die van 1973 tot 1980 Apostolisch Afgevaardigde in de Verenigde Staten was.