John A. Dick*
De Amerikaanse katholieke bisschoppen – de United States Conference of Catholic Bishops (USCCB, de Vergadering van Amerikaanse katholieke bisschoppen) – hebben er, met wat veel waarnemers zien als een uitdaging aan het Vaticaan, in hun bijeenkomst van het voorjaar van 2021 mee ingestemd door te gaan met hun ‘Communie document’. Het ontwerpdocument, goedgekeurd door 75% van de vergadering, is een volgende stap van conservatieve bisschoppen, president Joe Biden de Communie te onthouden vanwege zijn steun aan het recht op abortus.
Deze daad was zowel verwacht als uitdagend. De USCCB keurde op 18 juni 2021 plannen goed, een document op te stellen over het uitreiken van de Communie aan katholieke politici die voor een keuze inzake abortus zijn. Daarmee gaf zij een buitengewone terechtwijzing jegens pogingen van het Vaticaan dit proces te vertragen en te voorkomen dat de sacramenten van de kerk worden ingezet voor partijdige doeleinden.
Het aangekondigde document vormt het eindpunt van inspanningen die begonnen in november 2020, enkele dagen na de verkiezing van Joe Biden tot president, de tweede katholieke Amerikaanse president die ook, net zoals de eerste, John F. Kennedy, het recht op abortus steunt. Biden heeft krachtig verzekerd dat hij persoonlijk tegen abortus is. De Amerikaanse katholieke bisschoppen lijken blind voor deze werkelijkheid.
Het besluit van de USCCB leidde onmiddellijk tot kritiek van zestig katholieke Democraten in het Amerikaanse Congres, die er bij de bisschoppen op aandrongen ‘niet door te zetten en dit meest heilige van alle sacramenten te ontkennen’, en die de bisschoppen uitdaagden hun eigen toewijding uiteen te zetten aan het streven ‘de grondbeginselen die het hart van de katholieke sociale leer vormen te verwezenlijken’.
Naar verwachting zullen de Amerikaanse bisschoppen in november 2021 stemmen over het te verschijnen document, voorafgaand aan de tussentijdse verkiezingen, en zo conservatieven een middel in handen geven om Democratische politici tijdens de hele campagne te bekritiseren. Abortus is al lange tijd een van de onderwerpen voor godsdienstig rechts om politieke krachten te mobiliseren. Deze onderliggende gedachte werd duidelijk op donderdag 17 juni 2021 toen de bisschoppen meer dan twee uur over het onderwerp spraken. ‘Ik kan niet anders dan me afvragen of de jaren 2022 en 2024 deel van de stormloop zouden kunnen zijn’, merkte bisschop Robert M. Coerver van Lubbock, Texas, op.
Deze actie van de USCCB gericht tegen de Amerikaanse president, die geregeld de Mis bijwoont en wiens hele leven is doordrenkt van katholieke rituelen en praktijken, is opmerkelijk, afkomstig als zij is van de leiders van het eigen geloof van de president. Zij is in het bijzonder opmerkelijk in het licht daarvan dat een groot aantal conservatieve katholieken een oogje toekneep bij de seksuele ongepastheden van de voormalige president Donald J. Trump, omdat zij zijn politieke agenda steunden. Dit laat een Amerikaans katholicisme zien dat sterk verdeeld is, en steeds verder vervreemd raakt van Rome en paus Franciscus. Bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 steunde 50% van de Amerikaanse katholieken Donald Trump, en 49% Joe Biden.
Kardinaal Wilton Gregory, de aartsbisschop van Washington en de eerste Afro-Amerikaanse kardinaal van het land, heeft overduidelijk gemaakt dat hij niet achter het onthouden van de Communie aan president Biden staat.
Ondanks een tussenkomst van de instelling van het Vaticaan voor de geloofskeer in mei 2021, die erop aandrong dat de Amerikaanse bisschoppen een ‘uitvoerige en ingetogen dialoog’ over het onderwerp zouden voeren, en een proces van consultatie zouden doorlopen met katholieke politici die niet instemmen met aspecten van de kerkelijke leer, verkozen de Amerikaanse bisschoppen door te gaan met het ontwerpen van een document, na twee uur van virtueel debat waarin meer dan veertig bisschoppen zich voor of tegen de maatregel uitspraken. Het debat over dit document onderstreept de ernstige verdeeldheid onder de Amerikaanse bisschoppen. Voor dit document, waarover het Vaticaan al waarschuwend heeft opgemerkt dat er meer tijd voor nodig is en meer eenheid onder de bisschoppen, zal nu een twee-derde meerderheid onder de bisschoppen nodig zijn, en goedkeuring van het Vaticaan.
Gedurende de laatste zeven maanden hebben de Amerikaanse bisschoppen, als het gaat over hun benadering van president Joseph Biden, openlijk grote verdeeldheid laten zien, zowel onder elkaar als met het Vaticaan. Zij hebben nooit dergelijke kritiek op de persoon en het beleid van de voormalige Amerikaanse president Donald Trump gehad. De voorzitter van de USCCB, aartsbisschop José Gomez van Los Angeles, bracht zelfs op de dag van de inauguratie van president Biden, iets wat nooit eerder werd vertoond, een verklaring van 1200 woorden uit die waarschuwde dat ‘onze nieuwe president heeft uitgesproken een bepaald beleid te volgen dat moreel kwaad zal bevorderen’.
Maar het Vaticaan stuurde bij gelegenheid van de inauguratie het gebruikelijke telegram aan president Biden om hem te feliciteren, en hem op te roepen een beleid na te streven ‘gekenmerkt door authentieke gerechtigheid en vrijheid’. Terwijl sommige bisschoppen Gomez prezen vanwege de specifieke aandacht voor abortus in zijn verklaring, noemden andere bisschoppen, zoals kardinaal Blase Cupich van Chicago, zijn verklaring ‘slecht doordacht’.
Tijdens de driedaagse bijeenkomst van de USCCB in 2021 benadrukten enkele bisschoppen dat het voorgenomen document over de Communie niet was gericht tegen een bepaald persoon of een bepaalde politieke partij. Maar deze beweringen werden herhaaldelijk tegengesproken en ondermijnd door verschillende bisschoppen die onderstreepten dat het soort katholicisme van zowel president Biden als van de Speaker of the House Nancy Pelosi precies de reden was waarom zij meenden dat het document juist nu nodig is.
Tot degenen die zich sterk verzetten tegen het voorgenomen document van de USCCB en tegen het onthouden van de Communie aan president Biden behoort bisschop John Stowe, uit Lexington, Kentucky. Bisschop Stowe vatte zijn positie onlangs samen in een tweet: ‘Er is een goede reden voor de al lang bestaande pastorale praktijk die veronderstelt dat mensen die zich aandienen voor de Communie dat in goed geweten doen. Jezus werkt in hun levens op manieren die we nooit zullen kennen. We moeten het mysterie eerbiedigen van Gods genade die werkzaam is in ieder mens, en de gave van geloof die aanwezig is in ieder hart dat Hem zoekt in de sacramenten. Jezus is geen wetsgeleerde. Hij houdt nooit op mensen naar zich toe te trekken. Zijn uitgestrekte armen, aan het kruis en in de sacramenten, zijn waar de redding zich voordoet’.
Voor de Amerikaanse katholiek en katholieke historisch theoloog die ik ben, lijkt het duidelijk dat president Joe Biden heeft laten zien dat hij een man met een diep geloof is. Anders dan zijn voorganger als president, is hij volledig voor het leven. Ik zie het feit dat de USCCB zich richt tegen een president die een vrome katholiek is als een heel trieste werkelijkheid. De Amerikaanse katholieke bisschoppen lijken vastbesloten Joseph Biden ter verantwoording te roepen voor zijn genuanceerde en precieze houding tegenover abortus; en daardoor verwijderen zij zich steeds verder van de meerderheid van de Amerikaanse katholieken zo goed als van het Vaticaan.
Dit verhaal begint pas. Polarisatie en tunnelvisie zullen echter de belangrijke onderwerpen zijn.
Leuven, 20 juni 2021
(vertaling: Herman Simissen)
Reageren? Mail naar jadleuven@gmail.com
John Alonzo Dick (*1943) bekleedde als derde the Chair for the Study of Religion and Values in American Society aan de KU Leuven. Hij is voormalig academisch decaan van het American College van de KU Leuven en hoogleraar. Hij publiceerde onder meer samen met K. Schelkens en J. Mettepenningen A Aggiornamento? Catholicism from Gregory XVI to Benedict XVI (Brill, Leiden en Boston, 2013).