John Alonzo Dick*
De Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 zijn nog maar enkele weken weg. Aangezien katholieken – bijvoorbeeld de kruistocht tegen abortus, Joe Biden en de benoeming van Amy Coney Barrett in het Hooggerechtshof – veel in het nieuws zijn, kan het nuttig zijn een licht op hedendaagse Amerikaanse katholieken te laten schijnen. Als Joe Biden jr. wordt gekozen, zal hij de tweede katholieke president van de Verenigde Staten zijn. De eerst was uiteraard John F. Kennedy, de vijfendertigste president van de Verenigde Staten, gekozen in november 1960.
In de Verenigde Staten vormen christenen tegenwoordig 65% van de volwassen bevolking; 43% noemt zich protestant, en 20% katholiek. (In 1960 was ongeveer 25% katholiek). Volgens het Pew Research Center[i] is ongeveer een vijfde van de volwassen Amerikaanse bevolking katholiek; maar het katholicisme heeft, door de overgang naar een andere geloofsrichting, een groter verlies aan gelovigen gekend dan welke andere godsdienstige richting ook. Al in 2015 stelde een onderzoek van het Pew Research Center vast, dat bijna 13% van alle Amerikanen voormalige katholieken zijn. Deze terugloop zet zich tegenwoordig vooral door onder jongeren. Degenen die zich tegenwoordig katholiek noemen zijn doorgaans ouder en veeleer conservatief. De priesters en bisschoppen van nu, die zijn opgeleid en gevormd onder de invloed van de pausen Johannes Paulus II en Benedictus XVI, neigen naar rechts van het midden of naar uiterst rechts. En zij neigen ertoe zich te verzetten tegen de Democraten op onderwerpen als abortus, geboortebeperking en het homohuwelijk.
Maar er zijn echter ook heel wat Amerikaanse katholieken die stellen dat zij willen dat hun kerk ingrijpende veranderingen doormaakt, ook al zijn de meeste Amerikaanse bisschoppen tegen dergelijke veranderingen. Bijvoorbeeld, zes van de tien Amerikaanse katholieken stellen dat zij denken dat de kerk priesters zou moeten toestaan te trouwen, en vrouwen zou moeten toestaan priester te worden. Ongeveer 50% van de Amerikaanse katholieken vindt dat de kerk huwelijken van homoseksuele en lesbische paren zou moeten erkennen.
Katholieken in de Verenigde Staten kennen uiteenlopende raciale en etnisch achtergronden. Ongeveer zes van de tien volwassen katholieken zijn blank, een derde is Latino, en kleine groepen zien zich als zwart, Aziatisch-Amerikaans of behoren tot andere raciale en etnische groepen.
Het Amerikaanse politieke klimaat voor katholieken is aanzienlijk veranderd sinds de dagen van John Kennedy. De voormalige vicepresident Joe Biden werd in een katholiek gezin geboren, katholiek gedoopt, ging naar katholieke scholen, bezoekt de kerk, en presenteert zich aan de buitenwereld als katholiek. Hij staat nauwelijks rechts van het midden. Uiterst rechts staat echter Amy Coney Barrett. Als zij in het Hooggerechtshof komt, in de plaats van Ruth Bader Ginsburg, zal zij het aantal katholieke rechters van het Hooggerechtshof op zes van de negen brengen. (Rechter Neil Gorsuch is episcopaal, maar werd grootgebracht als katholiek.) Barrett wordt krachtig gesteund door Timothy kardinaal Dolan, aartsbisschop van New York. Kardinaal Dolan mag graag opscheppen over zijn vriendschappelijke relatie met president Trump.
Momenteel zijn er 22 katholieken in de Amerikaanse Senaat, en 141 in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, onder wie de huidige voorzitter van het Huis Nancy Pelosi en de Republikeinse oppositieleider Kevin McCarthy. Vicepresident Mike Pence, die zichzelf omschrijft als ‘born-again, evangelische katholiek’, groeide op als katholiek en Democraat; maar bij bekeerde zich tijdens zijn studie tot het protestantisme, en werd een ‘Ronald Reagan conservatieve’ Republikein.
Newton Leroy ‘Newt’ Gingrich, die van 1995 tot 1999 de vijftigste voorzitter van het Huis van Afgevaardigden was, werd een conservatieve katholiek in 2009. Newt, die medevoorzitter is van de lobbygroep Catholics for Trump, werd katholiek door zijn derde vrouw, de conservatieve katholiek Callista Gingrich, die de Amerikaanse ambassadeur bij de Heilige Stoel is. William Barr, de Amerikaanse minister van Justitie, is net als Amy Coney Barrett een uiterst rechtse katholiek; en ook Stephen K. Bannon, de voormalige hoogste adviseur van de regering van Donald Trump, is een aartsconservatieve katholiek. En, ten slotte, ook First Lady Melania Trump is katholiek, wat haar tot de enige katholieke First Lady maakt sinds Jacqueline Kennedy.
Zoals ik in een eerdere bijdrage schreef, steunde in 2016 52% van de Amerikaanse katholieken Donald Trump, terwijl 44% stemde voor de Democratische kandidaat Hillary Clinton. Katholieken steunden in 2004 ook, met een klein verschil, de Republikein George W. Bush tegenover de Democraat John Kerry.
Hoe kan men de hedendaagse Amerikaanse katholieken beschrijven?
Volgens het Pew Research Center, zijn de hedendaagse Amerikaanse katholieken verdeeld. Ongeveer de helft van de geregistreerde katholieke kiezers (48%) noemt zichzelf Republikein of zegt naar de Republikeinse Partij te neigen, terwijl vrijwel hetzelfde deel (47%) zich Democraat noemt of neigt naar de Democratische Partij.
Blanke en Latino katholieken zijn politiek zeer verschillend. Bijna zes van de tien (57%) van de blanke geregistreerde katholieke kiezers vereenzelvigen zich met of neigen naar de Republikeinse Partij, hetgeen een grote verschuiving is sinds 2008, toen vier van de tien (41%) de Republikeinse Partij steunde. De meeste Latino kiezers (68%) beschouwen zich als Democraat of neigen naar de Democratische Partij, een aandeel dat de laatste tien jaar vrijwel onveranderd is gebleven.
In een verkiezingspeiling van Pew Research Center eind juli, begin augustus van dit jaar, gaf 54% van de blanke katholieken aan dat zij het optreden van Trump als president positief beoordelen, maar 69% van de Latino katholieken geeft aan dat zij de manier waarop hij zijn taak uitoefent afkeuren. En 59% van de geregistreerde blanke katholieke kiezers gaf aan op Trump te stemmen, of daartoe te neigen. (Wat zouden zij nu zeggen?) Van de geregistreerde Latino katholieken gaf 65% aan op Biden te stemmen.
Ik denk dat het goed is te beseffen dat Amerikaanse katholieken vaak meer op een lijn zitten met hun politieke partij dan met de leer van hun kerk. Over abortus, bijvoorbeeld, zegt 77% van de Democratische of naar de Democratische Partij neigende volwassen katholieken dat abortus wettelijk mogelijk zou moeten zijn in alle of bijna alle gevallen, terwijl 63% van de Republikeinse en naar de Republikeinse Partij neigende katholieken vindt dat abortus onwettig zou moeten zijn in alle of bijna alle gevallen. Het officiële standpunt van de katholieke kerk is uiteraard dat zij zich sterk verzet tegen abortus.
Partijgebondenheid kleurt ook de wijze waarop Amerikaanse katholieken Donald Trump en Joe Biden zien. Ongeveer zes van de tien Amerikaanse katholieken (59%) zeggen dat zij denken dat Joe Biden ‘heel’ of ‘enigszins’ gelovig is, volgens een onderzoek uit februari 2020. Veel minder katholieken (37%) zeggen dat Trump tenminste enigszins gelovig is, hoewel het verschil tussen Republikeinen en Democraten op dit onderwerp groot is (63% van de Republikeinen tegenover 10% van de Democraten).
President Trump en zijn soort Republikeinen hebben hard gewerkt om juist die katholieken aan te trekken die het verzet tegen abortus tot het belangrijkste onderwerp maken, boven alle andere onderwerpen. Deze strategie zal de komende tijd weer duidelijk naar voren komen, als Donald Trump de nominatie van rechter Amy Coney Barrett voor het Hooggerechtshof doordrukt.
Voormalig vicepresident Joe Biden heeft vanwege zijn standpunten over abortus en het homohuwelijk in de loop der jaren veel kritiek en terechtwijzingen gekregen van Amerikaanse bisschoppen. De belangrijksten onder hen waren de voormalige bisschop van Wilmington, Michael Saltarelli; aartsbisschop Charles Chaput van Philadelphia, en bisschop Thomas J. Tobin van Providence. In een tweet van 11 augustus 2020 suggereerde Tobin zelfs dat Biden geen katholiek is: ‘Biden-Harris. Voor het eerst in een hele tijd dat er onder de Democratische kandidaten geen katholiek is. Droevig.’.
Maar Biden blijft zijn katholieke achtergrond benadrukken, en een band opbouwen met de meer ruimdenkende katholieke kiezers. Hij legt de nadruk op andere aspecten van de katholieke leer dan abortus, zoals de zorg voor de armen en kwetsbaren, het verwelkomen van immigranten en vluchtelingen, en de steun aan vakbonden en welzijnsprogramma’s.
Hopend dat Biden de tweede katholieke president van de Verenigde Staten zal worden, hebben drie dozijn katholieke wetgevers, ambassadeurs, docenten en bestuurders van non-profit organisaties zich ingeschreven als nationale medevoorzitters van Catholics for Biden. Verdere katholieke steun voor Biden kwam van Simone Campbell en de NETWORK Lobby voor katholieke maatschappelijke gerechtigheid. Campbell schreef: ‘katholieken kunnen niet trouw zijn aan hun geloof en in november voor Trump stemmen. Dag in, dag uit zie ik de barsten in onze fundamentele nationale waarden groeien. President Trump doet alles wat in zijn macht ligt om verdeeldheid te zaaien, terwijl onze economie en gezondheidszorg instorten onder druk van de Covid-19 pandemie. Dit is een spirituele crisis, en ons geloof en onze vaderlandsliefde dwingen ons om ons uit te spreken en te handelen’.
Terwijl president Trump de antiabortus agenda doordrukt en Roe versus Wade[ii] wil herroepen, wil presidentskandidaat Joe Biden voortbouwen op de vooruitgang die is geboekt met de Affordable Care Act[iii] die ook toegang biedt tot preventieve gezondheidszorg en voorbehoedmiddelen. Hij stelt voor dat ‘de publieke optie (i.e., openbare ziektekostenverzekering) anticonceptie en het grondwettelijke recht van de vrouw om te kiezen’ zal dekken. Hij heeft er geen probleem mee, dit te verzoenen met zijn katholieke geloof. In 2019 stelde 83% van de niet godsdienstig gebonden Amerikanen dat abortus in alle of bijna alle gevallen legaal hoort te zijn, zoals ook bijna tweederde van de zwarte protestanten (64%), zes van de tien blanke orthodoxe protestanten, en een kleine meerderheid van de katholieken (56%).
Hedendaagse Amerikaanse katholieken zijn bepaald religieus, maatschappelijk en politiek gemengd. De oude politieke theorie van een ‘katholieke stem’ is dood. Er is geen ‘katholieke stem, in de zin van een blok dat voorspelbaar beweegt in de richting van de ene partij of de andere. Ondanks zekere overeenkomsten in opvattingen onder katholieken – zorg om maatschappelijke gerechtigheid, een gedeelde toewijding aan de waarde van het gezin – hebben katholieken sinds de vroege jaren zestig van de vorige eeuw, toen zij de katholieke presidentskandidaat John F. Kennedy stevig steunden, niet meer als blok gestemd. Ik vermoed dat Joe Biden dit beseft. Van Donald Trump weet ik het zo net nog niet.
(vertaling: Herman Simissen)
John Alonzo Dick (*1943) bekleedde als derde the Chair for the Study of Religion and Values in American Society aan de KU Leuven. Hij is voormalig academisch decaan van het American College van de KU Leuven en hoogleraar. Hij publiceerde onder meer samen met K. Schelkens en J. Mettepenningen A Aggiornamento? Catholicism from Gregory XVI to Benedict XVI (Brill, Leiden en Boston, 2013).
Reageren? Mail naar jzdleuven@gmail.com
[i] Het Pew Research Center is een onafhankelijk opinieonderzoeksbureau, dat onderzoek doet naar sociale kwesties, publieke opinie en demografische trends in de Verenigde Staten en de wereld als geheel. (noot van de vertaler)
[ii] Roe vs Wade is een arrest van het Amerikaanse Hooggerechtshof uit 1973, waarin werd geoordeeld dat de meeste wetgeving waarin abortus werd verboden ongrondwettig was. (noot van de vertaler)
[iii] Ook bekend als Obama Care. (noot van de vertaler)