Op een kille novemberavond in 2014 ontving ik een berichtje van een vriendin. Of ik het nieuws al had gehoord? Luc De Vos was overleden. Het boegbeeld van de rockgroep Gorki – from Belgium baby – was overleden. Met het heengaan van De Vos leek ook een deel van mijn jeugd te vervliegen. Ik herinnerde me plots hoe mijn vader vroeger met melancholie sprak over zangers die hij had bewonderd, maar er niet langer waren. Ik had het sentiment dat schuilging achter zijn woorden nooit begrepen tot die ene novemberavond in 2014. Nu begreep ik dat met het wegvallen van een jeugdheld, een deel van je eigen jeugd onherroepelijk wordt afgesloten. Hun dood maakt een verdere toekomst (in de vorm van nieuwe muziek, concertervaringen, …) onmogelijk. Gelukkig blijven zangers in hun muziek voortbestaan.
Bard van het tragikomische
Zoals voor zovelen vormden de liedjes van Gorki de achtergrondmuziek van mijn jeugd. Op fuiven in van zweet doordrongen parochiezalen weerklonken hits als Anja en Lieve kleine Piranha, maar iedereen zat stiekem te wachten tot de dj Mia zou draaien, zodat hij zijn kans kon wagen op een slow met dat ene meisje. Zo gaf Gorki ons verlangen dat nodige duwtje in de rug. Even vaak hielp hun muziek de teleurstelling verbijten die op die poging volgde. In de liedjes van Gorki werden immers voornamelijk de lotgevallen van de sukkelaar bezongen en dit gevoel van herkenning werkte, vreemd genoeg, als een balsem voor de ziel. Er schuilt iets troostends in de wetenschap dat je niet alleen door het leven sukkelt…
‘Soms vraagt een mens zich af hoe we ’t in godsnaam overleven.’ [2]
De onbeantwoorde, maar ook de misplaatste liefde, het eentonige bandwerk en de miskenning van bazen, de tol van escapistisch vertier in het weekend, het fileleed aan het begin van een nieuwe werkweek, onbestemde angsten en… impotentie. De Vos weefde het allemaal in zijn zachtmoedige lamentaties. Toch zijn de liedjes van Gorki allesbehalve klaagliederen. De Vos wist zowel het tragische als het komische van ons aardse bestaan in zijn teksten te vatten. Hij zag de humor in van ons tevergeefs streven het leven naar onze hand te zetten en hielp ons om te relativeren.
Surfen op de golven
De Vos had als kind op de golf van het vooruitgangsgeloof gesurft (een levensgevoel dat het best wordt gevat op de prachtige, maar vaak vergeten plaat Voor Rijpere Jeugd), maar had die golf zien breken (een sentiment dat dan weer klinkt op de magistrale plaat Ik Ben Aanwezig). Toch stemde dit hem niet somber; integendeel. In zijn teksten bleef de verwondering doorklinken om al dat wat mogelijk was geworden: ‘het goud ligt voor het grijpen, en er vliegen mensen naar de maan.’ [3] De Vos onderschreef geenszins het vooruitgangspessimisme dat langzaamaan de bovenhand kreeg in onze contreien. In zijn liedjes (en in zijn hoofd) keerde hij steeds terug naar iets dat hij ooit kende: ‘lachende hippies, met bloemen in hun haar.’ [4] Heel gul, liet hij ons mee surfen op die herinneringen en genieten van die beloftevolle dromen van het verleden.
Hoopvol wachtend
De Vos keek niet enkel achterom, maar ook vooruit. Wat de liedjes van Gorki misschien nog het meest onderscheidt van andere Belgische bands, is de hoop die erin doorklinkt. De Vos vatte de volksziel van Vlaanderen in zijn teksten, haar katholieke inborst inbegrepen. Talloze zinssneden werden ontleend aan het katholieke corpus of zinspelen op het christelijk geloofsverhaal, maar het is vooral de hoopvolle verwachting, zo eigen aan het christelijk geloof, die de grondtoon van het oeuvre van De Vos vormt.[5] Al klinken zijn teksten soms neerslachtig, De Vos zong altijd met de hoop in het hart ‘dat er iemand ons komt halen, en ons meeneemt terug naar huis.’ [6]
Dit geloof kenmerkte ook De Vos zelf. Hij bewees dat wie vertrouwensvol wacht, zijn droom werkelijkheid ziet worden. Nergens kwam dit beter tot uiting toen de kleine jongen uit Wippelgem die ervan droomde rockster te worden, op Rock Werchter (2000) stond en zich triomfantelijk op gelijke hoogte trok met U2.[7] Hier stond niet zomaar een artiest op het podium, maar iemand die zijn levensdoel had bereikt en het publiek daarvan getuige liet zijn. Het mooiste aan dit moment was wellicht de volstrekte afwezigheid van hoogmoed. Daar op dat podium stond een man, zoals je ze overal vindt in dit tranendal. Opnieuw deed De Vos dromen.
Een ode aan het leven
Gorki was meer dan een groep met vinnige muziek en doorleefde lyrics. Het was de getuigenis van een man die zijn leven ten volle leefde. Een leven dat in 2014 onverwachts wegviel. Plots verstomde de muziek. Er was verdriet, ‘maar ook veel mooie verhalen’[8] en algauw weerklonk als vanouds de muziek; zijn muziek. Op talloze podia in Vlaanderen en Brussel werd eer bewezen aan deze zo beminde zanger, zoals het tedere Lieve kleine piranha door Wim Opbrouck en Het Zuiden[9] kort na het overlijden van De Vos of de eigenzinnige cover van Mia door Froze.[10] En dan was er nog de Radio 1 Sessie die volledig in het teken stond van Luc De Vos.[11] Met de plaat Vos verscheen onlangs een nieuw eerbetoon, waarop vrouwelijke artiesten de fakkel overnemen. De Vos zou er niet rouwig om zijn geweest.
Dat zijn liedjes nog lang gespeeld mogen worden, want zolang zij door de boxen schallen, ‘houden wij stand, met de hoop in onze ziel’. [12]
[1] Songteksten (Sirenen). (2016, 17 december). Gorki – Luc De Vos. https://www.gorki.be/?page_id=3989 [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
[2] Songteksten (Soms vraagt een mens zich af). [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
[3] Songteksten (Zal ik het ooit begrijpen?) [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
[4] Songteksten (Surfen op de golven) [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
[5] De Vos schreef naast muziek ook verschillende romans, waarin deze grondtoon eveneens te horen is.
[6] Songteksten (Wij houden stand) [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
[7] Gorki from Belgium. (2015, 29 maart). Gorki LIVE Rock Werchter 2000 [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=Vjw8TsCNNtI [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
Deze klim naar het sterrendom beschreef Luc De Vos ook in het boek Het woord bij de daad, Atlas-Contact, Amsterdam, 2006.
[8] Songteksten (Ik ben aanwezig) [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
[9] Spuddy L. (2014, 3 december). Gorki – Lieve kleine piranha (Live cover door Wim Opbrouck en Het Zuiden in De Zevende Dag) [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=BvO_OHUHVks [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
[10] Studio Brussel. (2016, 11 februari). Froze – Mia (Gorki Cover) (De Nieuwe Lichting 2016 – Live at AB) [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=-f32lYZ99oU [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
[11] VrtRadio1. (2019, 29 november). RADIO 1 LUC DE VOS SESSIE – FULL CONCERT [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=PXAydjEeatw [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
[12] Songteksten (Wij houden stand) [geraadpleegd op 30 oktober 2024]
