Streven Tijdschrift

Michael Weyns*   In 1947 publiceerden Max Horkheimer en Theodor W. Adorno een ideeënhistorisch hoogstandje waarvan de inzichten nog steeds met enige argwaan worden bezien. Het werk, dat ze de naam Dialectiek van de Verlichting gaven, besprak vermoedelijk voor het eerst hoe het cultuurhistorisch verschijnsel ‘Verlichting’ niet langer zomaar kon worden vereenzelvigd met ondubbelzinnig ‘voortschrijdend denken’; veeleer bleek ‘Verlichting’ iets diep verwrongen te zijn dat steeds omslaat in haar schemerige schaduwzijde. De onmiddellijke context waarin Dialectiek van de Verlichting moet worden gesitueerd, is die van wanhoop in ballingschap. Met andere leden van de Frankfurter Schule waren Horkheimer en Adorno vanwege...

Branko Milanovic*   The Great Transformation van Karl Polanyi[1] is een van die beroemde boeken waarvan de ideeën zozeer zijn opgenomen in de sociale wetenschappen dat de boeken zelf niet langer worden gelezen. Dit zou, in dit geval zo goed als in veel andere, een vergissing zijn want er staat zoveel meer in dan de kern die we allemaal wel kennen. Laat me, voor degenen die mogelijk nieuw zijn op dit terrein, de voornaamste inzichten van Polanyi samenvatten. De markteconomie, omschreven als een economie die volledig afhangt van de prijs van handelswaren, daarbij de inbegrepen door de markt bepaalde prijs...

Voor mij ligt de novelle De dood van een soldaat. Verteld door zijn zus in de oorspronkelijke Engelse versie. Ik heb haar cadeau gekregen van Oekraïense vrienden. De auteur ervan is Olesya Khromeychuk. Zij is geboren in Lviv, de meest westelijke stad van Oekraïne, maar verblijft al geruime tijd in Groot-Brittannië, waar zij, als historica gespecialiseerd in de geschiedenis van Oost-Europa, momenteel verbonden is aan de universiteit van Cambridge. In dit boek vertelt ze over de grote impact die het overlijden van haar oudste broer Volodya Pavliv op haar, haar moeder en verwanten heeft gehad. Acht jaar ouder was hij....

Israël is, zoals elk gekoloniseerd gebied, ontstaan door en gevestigd op terreur. Dat de autochtone bevolking van Palestina zich verzet tegen landroof, geweld, verdrijving en racistische discriminatie, en de Israëlische terreur beantwoordt met contraterreur, ligt nogal voor de hand. Het eerste Zionistisch Congres in 1897 riep op tot het stichten van een joods tehuis in Palestina. Theodor Herzl, de vader van het politieke zionisme, had eerder Argentinië, Canada en Oeganda overwogen, maar koos uiteindelijk voor Palestina omdat een joodse staat ‘een Europese vesting zou vormen tegenover Azië’ en joden dan ‘zouden fungeren als een voorpost van de cultuur in een...

John Alonzo Dick   Vorige week las ik, tussen artikelen over de hedendaagse Amerikaanse politiek, een recensie van een nieuw boek: Women and the Church: From Devil’s Gateway to Discipleship[1] door Natalia Imperatori-Lee, professor in de religiestudies aan Manhattan College in Riverdale, New York. In haar nieuwe boek onderzoekt zij de geschiedenis van het christelijk feminisme als een reactie op de manieren waarop vrouwen worden geportretteerd in de Bijbel en in interpretaties van de Bijbel door mannelijke theologen. Vanwege Women and the Church: From Devil’s Gateway to Discipleship ga ik deze keer in op christelijke feministische theologie. Feministische theologie is...

In het voorjaar van 2023 verschijnt bij Octavo, in de vertaling van Pieter Boulogne, het nieuwe boek van de hedendaagse filosoof Emanuele Coccia: Metamorfosen. Emanuele Coccia (1976) doceerde na zijn studie middeleeuwse filosofie aan universiteiten in Duitsland, Japan en de Verenigde Staten. Zijn interesse verschoof steeds meer richting beeldcultuur en de aard van de leefomgeving. Sinds 2011 is hij verbonden aan EHESS in Parijs. In 2016 verscheen La vie des plantes, dat in tien talen werd vertaald, waaronder in het Nederlands (zie deze link). In Metamorfosen staan gedaantewisselingen in allerlei vormen centraal. Het blijft een fascinerend fenomeen: een rups verandert...