De verhouding tussen godsdienst en politiek was altijd al, en blijft, een giftige en gevaarlijke verhouding. Een Amerikaanse sleutelspeler in die verhouding is tegenwoordig Kevin Roberts met zijn Heritage Foundation
Kevin D. Roberts (*1974) is voorzitter van de Heritage Foundation, een activistische conservatieve politieke denktank, met Washington DC als thuisbasis. Voordat hij deze rol op zich nam, was Roberts bestuursvoorzitter van een andere conservatieve denktank, de Texas Public Policy Foundation, een invloedrijke denktank die zich verzet tegen pogingen klimaatverandering tegen te gaan en miljoenen dollars ontvangt van belanghebbenden bij fossiele brandstoffen.
Roberts is de ontwerper van Project 2025, ook wel bekend als het ‘2025 Presidential Transition Project’, een initiatief van de Heritage Foundation. Het beoogt conservatieve en rechtse politiek te bevorderen, de federale regering van de Verenigde Staten te hervormen en de uitvoerende macht te consolideren mocht Donald Trump de presidentsverkiezingen van 2024 winnen. Het roept op tot het ontmantelen van het ministerie van Binnenlandse Veiligheid, en het terugdraaien van maatregelen voor milieubescherming en klimaatverandering ten gunste van het gebruik van fossiele brandstoffen. Het beveelt aan het ministerie van Onderwijs op te doeken, en zijn programma’s te beëindigen. Het financieren van klimaatonderzoek zou worden gestopt. Nationale instellingen voor gezondheidszorg en Medicare en Medicaid[1] zouden worden beëindigd.
De publicatie van een boek geschreven door Kevin D. Roberts, getiteld Dawn’s Early Light[2], met een voorwoord van senator J.D. Vance, is uitgesteld tot na de presidentsverkiezingen. Het boek zou verschijnen in september, maar komt nu pas in november uit. Roberts werd onlangs bekritiseerd omdat hij zei dat het land zich midden in een ‘tweede Amerikaanse Revolutie’ bevindt die ‘zonder bloedvergieten zal blijven als links dat toestaat’. Een zegsvrouw van de Heritage Foundation bevestigde het uitstel van de publicatie van het boek, en verstrekte een verklaring van Roberts, die zei: ‘Er is een tijd om te schrijven, om te lezen en voor promotieactiviteiten, en een tijd om de boeken neer te leggen en als duivels te vechten om ons land terug te nemen’.
In feite presenteert Project 2025 een wat in wezen uiterst conservatieve ‘christelijk nationalistische visie’ is, één waarin getrouwde heteroseksualiteit de enige geldige vorm is van seksuele expressie en identiteit. Zij keert zich tegen wat zij ‘radicale genderideologie’ noemt, en bepleit dat de regering ‘een op de Bijbel gebaseerde, sociaalwetenschappelijk versterkte omschrijving van het huwelijk en gezin waarborgt’. Om dit te bereiken, stelt zij voor een einde te maken aan het homohuwelijk, en beschermende maatregelen tegen discriminatie vanwege seksuele of genderidentiteit op te heffen.
Project 2025 raadt ook het arresteren, vastzetten en de deportatie van illegale immigranten aan. Het stelt voor het leger te gebruiken voor het handhaven van de wet, en roept op tot de onmiddellijke doodstraf voor veroordeelden.
Wat veel waarnemers niet beseffen, is dat Kevin D. Roberts, de ontwerper van Project 2025, nauwe banden heeft met de katholieke organisatie Opus Dei (‘Werk van God’). Opus Dei is al langere tijd sterk omstreden. De kritiek richtte zich op zijn geslotenheid en steun aan autoritaire, rechtse regimes. Een nog altijd belangrijk boek over Opus Dei is van Robert A. Hutchison, Their Kingdom Come: Inside the Secret World of Opus Dei (St Martins Press, 1999). Ook kan ik het nog altijd heel belangrijke boek van mijn vriendin Betty Clermont, The Neo-Catholics: Implementing Christian Nationalism in America (Clarity Press, 2009) aanbevelen.
Kevin Roberts ontvangt geregeld spirituele leiding aan het Catholic Information Center, in Washington DC, dat wordt geleid door een priester van Opus Dei. Een andere Amerikaanse katholiek die een band heeft met Opus Dei is Leonard Leo (*1965), zelfverklaard medewerker van Opus Dei. Hij is jurist, juridisch activist, en medevoorzitter van de conservatieve juridische denktank, de Federalist Society for Law and Policy. Ook Leo blijkt een sleutelontwerper en financier van Project 2025 te zijn, gesteund met miljoenen dollars uit de zwarte kas. Leo heeft eigenlijk een netwerk van invloedrijke conservatieve juridische groepen opgezet, gefinancierd door vooral anonieme donateurs. Hij hielp Opperrechter Clarence Thomas in 1991 bij zijn hoorzittingen in het Hooggerechtshof. Thomas werd met een kleine meerderheid in de Senaat, van 52 tegen 48 aanvaard voor het Hooggerechtshof. Leonard Leo leidde ook de campagnes ter ondersteuning van de nominaties van de conservatieve rechters John Roberts, Samuel Alito, Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh, en Amy Coney Barrett. Behalve Gorsuch, die katholiek is gedoopt maar nu lid van de Episcopal Church, zijn zij extreemrechtse katholieken.
Opus Dei werd in 1928 gesticht in Spanje door de katholieke priester Josemaría Escrivá (1902 – 1975). De pausen Pius XII (1876 – 1958), Johannes Paulus II (1920 – 2005), en Benedictus XVI (1927 – 2022) waren krachtige aanhangers van Opus Dei. Josemaría Escrivá werd in 2002 heilig verklaard door paus Johannes Paulus II, die stelde dat Escravá zou ‘moeten worden gerekend tot de grootste getuigen van het christendom’. Welnu, ik vind het veelbetekenend dat Escrivá actief steun zocht bij fascistische regimes, waaronder dat van Francisco Franco (1936 – 1975) in Spanje en dat van Augusto Pinochet (1917 – 2006) in Chili.
Hoewel omstreden, blijft Opus Dei invloedrijk in de katholieke kerk. Leken vormen de meerderheid onder de leden. De overigen zijn wereldheren onder leiding van een prelaat (leider) die door specifieke leden wordt gekozen, en benoemd door de paus. Fernando Ocáriz Braña, een katholieke priester die in 1944 in Parijs werd geboren, is sinds 2017 het hoofd van Opus Dei, en hij is de vierde aan de leiding van Opus Dei sinds de oprichting in 1928. Twee eerdere leiders van Opus Dei waren bisschoppen benoemd door paus Johannes Paulus II. Bekend in het Vaticaan, is Ocáriz sinds 1986 adviseur van de Congregatie voor de Geloofsleer, ooit het Heilige Officie genoemd. In 2022 kondigde paus Franciscus aan dat het hoofd van Opus Dei niet langer een bisschop zou zijn, maar hij zei dat hij positieve gevoelens had over Opus Dei.
Per 2023 had Opus Dei 95890 leden, 93.784 leken en 2.106 priesters. De huidige aartsbisschop van Los Angeles, José Horacio Gómez (*1951) was het eerste numeraire lid van Opus Dei dat in de Verenigde Staten tot bisschop werd gewijd. (Een numerair lid van Opus Dei is een lid dat de gelofte van het celibaat aflegt.) Aartsbisschop Gómez was voorzitter van de United States Conference of Catholic Bishops van 2019 tot 2022. Een andere bisschop van Opus Dei is John Barres (*1960), de bisschop van Rockville Centre in New York. Hij is afgestudeerd aan de Pauselijke Universiteit van het Heilig Kruis van Opus Dei, in Rome. Hij werd als priester lid van Opus Dei. Over het algemeen presenteren bisschoppen van Opus Dei in de Verenigde Staten zich niet als lid van Opus Dei, want bisschoppen hebben maar een meerdere: de paus.
De Britse journalist en redacteur van Thomson Reuters,[3] Gareth Gore, heeft een nieuw boek over Opus Dei geschreven, dat begin oktober 2024 zal verschijnen: Opus: The Cult of Dark Money, Human Trafficking, and Right-Wing Conspiracy inside the Catholic Church (Simon & Schuster, 2024). Gore merkte onlangs op: ‘Net als Project 2025, is Opus Dei in de kern een reactionair antwoord op de progressieve koers van de samenleving… De organisatie heeft nu al decennia lang haar rijkdommen gebruikt om door te dringen in de politieke en juridische elite in Washington, en lijkt daar eindelijk in te zijn geslaagd door de nauwe samenwerking met mannen als Kevin Roberts en Leonard Leo’.
Welnu, er is veel om over na te denken. Bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024 zijn veel grote kwesties in het geding die te maken hebben met politiek en godsdienst. Tijdens dit verkiezingsjaar spreekt een groeiend aantal katholieke priesters en bisschoppen vanaf de preekstoel over politiek. Maar er zijn ook positieve ontwikkelingen. Bisschoppen zoals John Stowe (*1966), bisschop van Lexington, Kentucky, hebben de christelijk-nationalistische, onchristelijke optredens van hun rechtse collega-bisschoppen bekritiseerd. Ook is het hoopvol dat bijna 29.000 katholieken en oecumenische medestanders een petitie hebben getekend van Faithful America[4], die de leden van de Amerikaanse bisschoppenconferentie oproept af te zien van betrokkenheid in de verkiezingen van 2024, en steun te onthouden aan de voormalige Amerikaanse president die ook nu weer kandidaat is.
Ik sluit deze bijdrage af met een citaat van Sandra Day O’Connor (1930 – 2023), die van 1981 tot aan haar terugtreden in 2006 diende als rechter in het Amerikaanse Hooggerechtshof. Zij was de eerste vrouw die rechter was in het Amerikaanse Hooggerechtshof. Zij trad terug in 2006, om voor haar echtgenoot te zorgen, bij wie Alzheimer was vastgesteld.
‘Degenen die willen onderhandelen over de grenzen tussen kerk en staat moeten daarom een moeilijke vraag beantwoorden. Waarom zouden we een systeem dat ons zo goed heeft gediend inruilen voor een systeem dat anderen zo slecht heeft gediend?’
PS: Voor alle zekerheid, ik ben niet antikatholiek, maar een serieuze katholieke waarnemer. Alle godsdienstige tradities kennen van tijd tot tijd positieve zo goed als negatieve bewegingen. We moeten kritisch staan tegenover het negatieve, en het positieve bevorderen.
(vertaling: Herman Simissen)
Reageren? Mail naar john.dick@kuleuven.be
John Alonzo Dick (*1943) bekleedde als derde the Chair for the Study of Religion and Values in American Society aan de KU Leuven. Hij is voormalig academisch decaan van het American College van de KU Leuven en hoogleraar. Hij publiceerde onder meer samen met K. Schelkens en J. Mettepenningen A Aggiornamento? Catholicism from Gregory XVI to Benedict XVI (Brill, Leiden en Boston, 2013). Recent verscheen zijn boek Jean Jadot: Paul’s Man in Washington (Another Voice Publications 2021), een biografie van de Belgische bisschop Jean Jadot die van 1973 tot 1980 Apostolisch Afgevaardigde in de Verenigde Staten was.
[1] Medicare is een sociaal verzekeringsprogramma van de federale overheid, dat toegang biedt tot een gezondheidsverzekering voor Amerikanen die 65 jaar of ouder zijn, en jongere mensen met een handicap. Medicaid is een hulpverleningsprogramma dat zorgt voor gezondheidsverzekeringen voor individuen en families met een laag inkomen. [noot van de vertaler]
[2] De titel is ontleend aan de tekst van het Amerikaanse volkslied. [noot van de vertaler]
[3] Thomson Reuters is een multinational, gespecialiseerd in informatiediensten en -producten. Het bedrijf ontstond uit een fusie van de Canadese uitgeverij Thomson met de persdienst Reuters. [noot van de vertaler]
[4] Faithful America is een christelijke activistische organisatie die zich richt op uiteenlopende maatschappelijke kwesties. [noot van de vertaler]